Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Strzelinie

POSTANOWIENIE

dnia 23-11-2015 r.

Sąd Rejonowy w Strzelinie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

PrzewodniczącySSR Iwona Łabęcka

ProtokolantAgata B.

po rozpoznaniu w dniu 09.11.2015 r. w Strzelinie

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Spółka z o.o. z siedzibą w C.

przy udziale (...) S.A. z siedzibą w K.

o ustanowienia służebności przesyłu

postanawia:

I.  ustanowić na nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...), położonej w S., dla której Sąd Rejonowy w Strzelinie prowadzi księgę wieczystą kw nr (...) stanowiącej własność wnioskodawcy (...) Spółka z o.o. z siedzibą w C. służebność przesyłu na rzecz uczestnika postępowania (...) S.A. z siedzibą w K., polegającą na prawie korzystania przez uczestnika postępowania z nieruchomości opisanej wyżej w części odpowiadającej obszarowi o powierzchni 0,5343 ha, zaznaczonemu liniami koloru zielonego na mapie zasadniczej znajdującej się w aktach na karcie 532, stanowiącej załącznik do opinii uzupełniającej biegłego geodety Z. T. z dnia 31.07.2014 r., stanowiącej integralną część niniejszego postanowienia, w celu konserwacji, remontów i modernizacji urządzeń przesyłowych wraz z prawem wejścia i wjazdu;

II.  zasądzić od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kwotę 81.778,- zł (osiemdziesiąt jeden tysięcy siedemset siedemdziesiąt osiem złotych) tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, opisanej w punkcie I postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

III.  w pozostałym zakresie wniosek oddalić;

IV.  zasądzić od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy 1.185,39 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych;

V.  nakazuje stronom uiścić na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Strzelinie) kwoty po 1.738,13 zł każda ze stron tytułem zwrotu kosztów sądowych;

VI.  znieść wzajemnie koszty zastępstwa procesowego;

Sygn. akt I Ns 13/15

UZASADNIENIE

(...) Sp. z o.o. w C. wniósł o ustanowienie na stanowiących jej własność działkach nr (...) położonych w S. służebności przesyłu na rzecz uczestnika (...) S.A. we W. oraz zasądzenie od uczestnika na swoją rzecz wynagrodzenia za ustanowienie służebności w kwocie 200 000 zł. Uzasadniając żądanie wnioskodawca podał, że jest właścicielem nieruchomości objętej działkami gruntu o numerach 2/1, 2/2 i 2/3 w S., uczestnik zaś jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą z zakresu przesyłu energii elektrycznej, którego własność stanowią urządzenia przesyłowe, takie jak słupy i linie elektroenergetyczne, posadowione na powyższej nieruchomości. Uczestnik korzysta z nieruchomości wnioskodawcy bez tytułu prawnego a wnioskodawca nie wyraził zgody na obciążenie nieruchomości pod tytułem darmym. Podczas przedsądowych rokowań między stronami uczestnik zaproponował zapłatę kwoty 5 000 zł w zamian za ustanowienie na swoją rzecz służebności, co wnioskodawca uznał za niewystarczający ekwiwalent za korzystanie z jego nieruchomości. Zdaniem wnioskodawcy linia elektroenergetyczna uczestnika, biegnąca przez nieruchomość wnioskodawcy, uczyniła ją bezużyteczną w zakresie, w jakim urządzenia przesyłowe oraz związane z nimi strefy ochronne uniemożliwiają prowadzenie zmechanizowanej gospodarki rolnej. Wynikające z tego obniżenie wartości nieruchomości wnioskodawca wycenia na kwotę nie mniejszą niż 200 000 zł.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik wniósł o jego oddalenie w całości zarzucając, że wnioskodawca nie wykazał, że jest właścicielem dwóch z wymienionych we wniosku trzech działek i jest właścicielem wyłącznie działki nr (...). Uczestnik zaprzeczył ponadto, aby na etapie przedsądowym uznał roszczenie wnioskodawcy. Uczestnik zarzucił, że wnioskodawca nie przedłożył odpowiedniej mapy wskazującej przebieg granic swoich działek oraz usytuowanie urządzeń elektroenergetycznych. W kolejnym piśmie procesowym uczestnik podniósł zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu w odniesieniu do linii elektroenergetycznej, posadowionej na działce wnioskodawcy z dniem 1 października 2005. Na uzasadnienie zarzutu uczestnik wskazał, że przedmiotowa linia elektroenergetyczna została wybudowana jeszcze przed rokiem 1945 i do dnia dzisiejszego jest użytkowana przez uczestnika. Zdaniem uczestnika bieg zasiedzenia tej służebności rozpoczął się od dnia 1 października 1990 roku i upłynął w dniu 1 października 2005 roku.

W toku postępowania wnioskodawca zmodyfikował wniosek w ten sposób, że ograniczył go do ustanowienia służebności na działce nr (...), podtrzymując swoje stanowisko w zakresie należnego mu wynagrodzenia.

Postanowieniem z dnia 6 grudnia 2011 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 128/10 Sąd Rejonowy w Strzelinie oddalił wniosek i orzekł o kosztach postępowania.

Postanowieniem z dnia 29 maja 2012 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II Ca 360/12 Sąd Okręgowy we Wrocławiu uchylił opisane wyżej postanowienie i przekazał sprawę Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

(...) Sp. z o.o. w C. był w chwili składania wniosku właścicielem nieruchomości, w skład której wchodziła m. in. zlokalizowana w S. działka nr (...), dla której prowadzona była w Sądzie Rejonowym w Strzelinie księga wieczysta nr (...). W toku postępowania działka oznaczona numerem (...) uległa podziałowi na działki oznaczone numerami (...). Wnioskodawca pozostaje właścicielem działki oznaczonej numerem (...).

Dowód:

–

odpis księgi wieczystej nr (...), k. 9-19,

–

wykaz właścicieli i władających, k. 20-21,

–

opinia biegłego z zakresu geodezji, k. 531-533.

Przez działkę nr (...) przebiegają urządzenia przesyłowe w postaci słupów i linii elektroenergetycznych. Urządzenia te usytuowane są równolegle do drogi S.-K., w odległości około 8 m od niej. Na długości około 1,6 km znajduje się 18 par słupów. Obecnie działka nr (...) wykorzystywana jest na cele rolnicze. Na gruncie pod liniami elektroenergetycznymi zasiana jest trawa, a w odległości około 10 m od słupów zaczyna się uprawa lucerny. Obszar o powierzchni ok. 12 m ² wokół każdego ze słupów wyłączony jest z produkcji rolnej z uwagi na brak możliwości wykorzystania na tym obszarze maszyn rolniczych. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego działka (...) oznaczona jest jako przeznaczona pod zabudowę.

Dowód:

–

mapa – projekt zagospodarowania terenu, k. 34,

–

protokół oględzin nieruchomości wraz z dokumentacją fotograficzną, k. 102-110,

–

przesłuchanie wnioskodawcy, k. 121,

–

opinia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, k. 567-596.

Urządzenia przesyłowe, posadowione na działce nr (...), stanowią własność uczestnika. Uczestnik jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność z zakresu przesyłu energii elektrycznej. Okoliczności te są bezsporne.

(...) S.A. w K. jest następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego o nazwie Zakład (...). Z dniem12 lipca 1993 roku przedsiębiorstwo to zostało przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa Zakład (...) S.A. we W.. W wyniku przeniesienia całego majątku spółki Zakład (...) S.A. oraz innych spółek na spółkę Zakład (...) S.A. powstała spółka (...) S.A. we W.. Podmiot ten następnie został przekształcony w (...) S.A., kolejno – w (...) S.A. we W.. W wyniku przejęcia przez (...) S.A. we W. spółki przejmowanej – (...) S.A. w K. powstała (...) S.A. w K..

Dowód:

–

postanowienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 29 lipca 1993 roku, sygn. akt Ns Rej (...), k. 166-167,

–

postanowienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 17 czerwca 2004 roku, sygn. akt VI Ns Rej KRS/9816/4/186, k. 168-169,

–

postanowienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 20 marca 2008 roku, k. 171,

–

postanowienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej z dnia 31 grudnia 2008 roku, sygn. akt VI Ns Rej KRS/022102/08/083, k. 173-175,

–

postanowienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej z dnia 16 stycznia 2009 roku, sygn. akt VI Ns Rej KRS/000411/09/153, k. 177-178,

–

odpis aktualny z KRS – k. 614.

Działka nr (...) (z której wydzielona została istniejąca obecnie działka nr (...)) od co najmniej 1962 roku była własnością Skarbu Państwa, a władającym nią było Gospodarstwo Rolne (...), a następnie – (...) Kombinat Rolny Zakład (...). Na podstawie umowy z dnia 8 grudnia 1994 roku wnioskodawca nabył własność tej działki od Skarbu Państwa. Okoliczności te są bezsporne.

Urządzenia przesyłowe biegnące przez działkę nr (...) były eksploatowane i utrzymywane przez przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) co najmniej od lutego 1961 roku.

Dowód:

–

paszport ogólny linii elektroenergetycznej, k. 142-148,

–

protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji po kapitalnym remoncie, k. 149,

–

notatka służbowa z dnia 6 lipca 1979 roku, k. 157-159,

–

projekt techniczno-roboczy linii napowietrznych, k. 150-156,

–

decyzja Wojewódzkiego Biura (...) we W. z 15 kwietnia 1980 roku, k. 160,

–

protokół przekazania placu budowy, k. 162,

–

protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji z dnia 31 grudnia 1980 roku, k. 163.

Oględziny sieci elektroenergetycznej polegają na tym, że monter przechodzi wzdłuż całej linii, oceniając wzrokowo stan słupów i innych elementów instalacji, możliwość zbliżeń do obiektów budowlanych i drzew, oznakowanie. Planowe oględziny przeprowadzane są co 5 lat. W przypadku awarii linii elektroenergetycznej uszkodzeniu ulega najczęściej izolator albo mostek, które trzeba wymienić. Czasami wymiana taka wymaga użycia podnośnika, tzn. specjalnego samochodu z zamontowanym podnośnikiem. Jeżeli nie ma możliwości wjechania nim, to monter wymienia uszkodzone elementy, używając drabiny lub słupołazów zakładanych na nogi. M.in. wyżej wymienione czynności wchodzą w skład tzw. utrzymania eksploatacyjnego.

Niezależnie od powyższego może zajść potrzeba interwencji remontowo-naprawczej, wiążącej się z koniecznością wprowadzenia na grunt wnioskodawcy ciężkich maszyn i urządzeń, wiercenia fundamentów, dewastacją i koniecznością rekultywacji określonego obszaru (tzw. utrzymanie technologiczne).

Powierzchnia niezbędna do zapewnienia uczestnikowi możliwości dokonywania czynności z zakresu utrzymania technologicznego (pas technologiczny) wynosi 0,5343 ha.

Dowód:

–

zeznania świadka J. M., k. 264-266, k. 517v

–

opinia biegłego z zakresu instalacji elektrycznych, k. 394-452 wraz z opinią uzupełniającą, k. 471-476 oraz opinią wygłoszoną na rozprawie, k. 516v-517v,

–

opinia biegłego z zakresu geodezji, k. 531-533 wraz z opinią uzupełniającą, k. 553.

Wartość 1 m ² przedmiotowej działki wynosi 21,30 zł. Możliwy do uzyskania czynsz dzierżawny w przypadku wydzierżawienia powierzchni pasa technologicznego wynosi 81 778 zł.

Dowód:

–

opinia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, k. 567-596 wraz z opinią wygłoszoną na rozprawie w dniu 24 września 2015 roku.

Sąd zważył co następuje.

Wniosek zasługiwał na uwzględnienie w całości co do ustanowienia na rzecz uczestnika służebności przesyłu na nieruchomości należącej do wnioskodawcy oraz w części co do należnego wnioskodawcy wynagrodzenia za ustanowienie służebności.

Rozpoznając przedmiotową sprawę Sąd oparł się na dowodach z dokumentów w postaci odpisu księgi wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Strzelinie pod numerem (...), wykazu właścicieli i władających sporządzonego przez Starostę (...), postanowień Sądu Rejestrowego w przedmiocie dokonania stosownych wpisów odnośnie formy prawnej lub nazwy uczestnika, odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego oraz dokumentów związanych z eksploatacją linii energetycznej. Dokumenty te zostały sporządzone przez uprawnione do tego podmioty (w szczególności organy Państwa lub samorządu terytorialnego) w zakresie ich działalności, ich autentyczność i treść nie była przez strony kwestionowana w toku postępowania.

Za wiarygodne uznał Sąd zeznania Z. Ż. przesłuchanego w charakterze wnioskodawcy w zakresie, w jakim opisał on sposób korzystania z przedmiotowej nieruchomości przez jej aktualnego właściciela, w szczególności ograniczenia związane z wykorzystaniem ciężkiego sprzętu rolniczego w okolicy słupów energetycznych. Opis ten nie stoi w sprzeczności z doświadczeniem życiowym Sądu oraz materiałem zebranym w toku oględzin przedmiotowej działki, brak jakichkolwiek argumentów przemawiających za odmówieniem tym zeznaniom wiarygodności.

Za wiarygodne uznał również Sąd zeznania świadka J. M. w zakresie, w jakim opisał on zwykły sposób korzystania z linii energetycznych przez uczestnika. W tym miejscu Sąd zaznacza, że nie pominął – jak twierdzi uczestnik – dowodu z tych zeznań, wręcz przeciwnie – uznał je za wiarygodne źródło informacji o standardowej praktyce działania przedsiębiorstwa energetycznego i w zakresie, w jakim informacje te były przydatne dla rozpoznania sprawy, wziął je pod uwagę. Nie było jednak możliwe, do czego bardziej szczegółowo Sąd odniesie się niżej, całkowite zastąpienie treścią tych zeznań treści opinii biegłego w zakresie, w jakim opinia ta pozwalała Sądowi na ustalenie zakresu i treści ustanawianej na rzecz uczestnika służebności.

Za wiarygodną i rzetelną uznał Sąd opinię sporządzoną przez biegłego z zakresu instalacji i urządzeń elektrycznych. Biegły swoją opinię sporządził rzetelnie, opierając się na wiedzy specjalistycznej, wszechstronnie omawiając problematykę eksploatacji linii energetycznych. Nie podważył wiarygodności rzeczonej opinii uczestnik wskazując, że pozostaje ona w sprzeczności z jego rzeczywistymi potrzebami opisanymi przez świadka J. M., zarzut ten zdaje się opierać na nieporozumieniu. Biegły nie opisał bowiem w swojej opinii rzeczywistego sposobu korzystania z nieruchomości obciążonej opierając się na danych historycznych (dotychczasowej praktyce), jak czynił to w swoich zeznaniach świadek J. M., ale katalog i charakter czynności związanych z utrzymaniem i eksploatacją linii energetycznej – także czynności niezwykle inwazyjnych i dokonywanych bardzo rzadko, w przypadku zaistnienia poważnej awarii lub katastrofy. Sam fakt, że niektóre z opisywanych przez biegłego czynności dokonywane są niezwykle rzadko i wręcz nie sposób przewidzieć, czy w przewidywalnej przyszłości zostaną dokonane nie oznacza, że czynności takie nie wchodzą w zakres normalnego korzystania z urządzeń składających się na linię energetyczną zgodnie z ich przeznaczeniem. Również wskazania biegłego w zakresie ustanowienia pasa eksploatacyjnego (obejmujące, jak się zdaje, najszerszy z możliwych zakres ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości, przez którą przebiega linia energetyczna) nie mogą zostać (i, jak zostanie niżej wskazane, nie zostały) przez Sąd potraktowane jako wytyczne nakazujące ustanowienie służebności przesyłu w konkretnej sprawie w zakresie wyznaczonym rozmiarem wspomnianego pasa, ale jako jeden z kilku dowodów pozwalających na ustalenie rzeczywistych potrzeb oraz wyważenie interesów stron. Zgłoszone przez uczestnika zastrzeżenia do opinii biegłego nie pozwalają zatem na podważenie jej wiarygodności, a jedynie stanowią dla Sądu część materiału pozwalającego na ustalenie zakresu ustanawianej na rzecz uczestnika służebności. Nie przekreślają wiarygodności opinii również ewidentne błędy i niedokładności w prostych obliczeniach geometrycznych (k. 474-476), zostały one bowiem przeprowadzone, co zauważa sam biegły, w oparciu o niepełne dane a ponadto poza zakresem specjalności biegłego i nie wpływają na treść opinii w pozostałym zakresie. Poprawne, uwzględnione przez Sąd obliczenie powierzchni pasów eksploatacyjnego i technologicznego, zawierają opinie biegłych z zakresu geodezji i szacowania nieruchomości.

Również te dwie opinie uznał Sąd za wiarygodne i prawidłowo sporządzone. Opinia biegłego geodety sporządzona została w oparciu o ustalenia poczynione przez biegłego z zakresu instalacji elektrycznych, nie zostały w niej dostrzeżone przez Sąd błędy pozwalające na zdyskwalifikowanie jej. Błędów takich nie wskazuje również żadna ze stron (zauważyć należy, że zakwestionowanie rzeczonej opinii przez uczestnika opiera się wyłącznie na fakcie, że w całości kwestionował on ustalenia biegłego z zakresu instalacji elektrycznych, na których opinia została oparta; nie wskazuje uczestnik błędów w samym działaniu biegłego geodety).

Brak również podstaw do podważenia rzetelności i wiarygodności opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości. Biegły w oparciu o specjalistyczną wiedzę, przy uwzględnieniu stanu prawnego nieruchomości oraz sposobu korzystania z niej przez strony (prowadzenie działalności rolniczej, posadowienie linii energetycznej) obliczył stosowną wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu opierając się na możliwym do uzyskania przez właściciela (wnioskodawcę) rocznym czynszu dzierżawy pasa o danej powierzchni.

Za nieprzydatną uznał natomiast Sąd opinię sporządzoną przez biegłego z zakresu geodezji w dniu 25 sierpnia 2010 roku (k. 127-128), albowiem wytycza ona przebieg pasa eksploatacyjnego bez uwzględnienia stanowiska biegłego z zakresu instalacji elektrycznych, arbitralnie i bez przekonującego uzasadnienia ustalając niezdefiniowaną „strefę ochronną” wokół linii o powierzchni 1,113 ha.

Tak oceniony materiał dowodowy pozwolił Sądowi na ustalenie faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności stanu prawnego nieruchomości, sposobu korzystania z niej przez strony oraz potencjalnych przyszłych potrzeb przedsiębiorcy utrzymującego linię energetyczną związanych z korzystaniem z niej.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że nie jest zasadny zarzut zasiedzenia nieruchomości podniesiony przez uczestnika. Szczegółowej oceny prawnej tego zagadnienia dokonał Sąd Okręgowy we Wrocławiu w uzasadnieniu postanowienia z dnia 29 maja 2012 roku (k. 347-362), którą to oceną Sąd był w przedmiotowej sprawie związany (art. 386 § 6 k.p.c.). Brak jest zatem potrzeby powielania argumentacji tam przytoczonej. Zasadne jest natomiast rozważenie spełnienia przesłanek powstania roszczenia wnioskodawcy o ustanowienie służebności przesyłu oraz ocena zakresy i treści ustanawianej służebności oraz należnego wnioskodawcy wynagrodzenia.

W niniejszej sprawie wnioskodawca wystąpił o ustanowienie na rzecz uczestnika służebności przesyłu za wynagrodzeniem. Zgodnie z art.305 ¹ k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia przesyłowe, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. W myśl art. 305 ² § 2 k.c. jeśli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń przesyłowych, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu. Jak wynika z dokumentów załączonych do wniosku w niniejszej sprawie, na etapie przedsądowym stronom nie udało się ustanowić przedmiotowej służebności w drodze czynności prawnej, wnioskodawca mógł więc wystąpić na drogę sądową z żądaniem ustanowienia służebności na rzecz uczestnika w zamian za wynagrodzenie. W sprawie bezspornym był przy tym zarówno fakt posadowienia urządzeń przesyłowych uczestnika na gruncie wnioskodawcy, jak i przebieg tych urządzeń. Kwestiami spornymi były związany z tym dla wnioskodawcy zakres utrudnień, wielkość obszaru gruntu wyłączonego z użytku oraz związana z tym utrata jego wartości.

Zważywszy na dokonany w toku postępowania podział działki nr (...), orzeczeniem nie została objęta wydzielona w ten sposób działka nr (...), albowiem nie stanowi ona obecnie własności wnioskodawcy. Działka ta stanowi wąski pas gruntu, jej wydzielenie nie wpływa w sposób istotny na korzystanie z gruntu przez wnioskodawcę ani na sposób korzystania z linii energetycznej przez uczestnika. Opinie biegłych z zakresu geodezji i szacowania nieruchomości uwzględniają stan nowy (powstały po dokonaniu podziału).

Spór w sprawie sprowadzał się do wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności, a pośrednio także do sposobu jego wyliczenia. W ocenie uczestnika postępowania ingerencja przedsiębiorstwa przesyłowego w prawo własności gruntu wnioskodawcy ogranicza się w praktyce do niewielkich miejsc zajętych słupy trakcyjne, okresowe przeglądy stanu linii dokonywane są z pobliskiej drogi, drobne bieżące naprawy dokonywane przez pojedynczego człowieka wchodzącego na słup bez naruszania stanu upraw, zaś naprawy poważniejsze wiążą się z każdorazowym uzgodnieniem ich z właścicielem nieruchomości i wypłatą odrębnego odszkodowania. Zdaniem wnioskodawczym natomiast ograniczenie prawa podmiotowego związanego z własnością nieruchomości jest znacznie szersze, produkcja rolna z uwagi na posadowienie słupów trakcyjnych jest znacznie utrudniona.

W ocenie Sądu, przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ograniczenie właściciela w wykonywaniu prawa własności odnośnie do działki nr (...) jest znaczne i nie zawęża się bynajmniej do obszaru zajętego przez słupy.

W skład treści służebności przesyłu wchodzi uprawnienie przedsiębiorcy (w przedmiotowej sprawie – uczestnika) do korzystania z nieruchomości obciążonej w oznaczonym zakresie, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. W doktrynie wskazuje się, że w praktyce ustanowienie służebności przesyłu wiąże się możliwością wejścia przez przedsiębiorcę, któremu przysługuje służebność, na cudzy grunt obciążony służebnością oraz jego zajęcia w trakcie budowy w zakresie niezbędnym do realizacji inwestycji, w celu posadowienia tam urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., podejmowania czynności niezbędnych do utrzymania, konserwacji, remontu, modernizacji, dozoru czy usunięcia awarii urządzeń przesyłowych. Na treść służebności przesyłu składa się również obowiązek właściciela nieruchomości obciążonej znoszenia istnienia cudzych urządzeń na gruncie, w tym znoszenia podejmowanych przez przedsiębiorcę czynności w celu ich posadowienia, a następnie ich utrzymania, konserwacji, remontu, dozoru itd. Skonstruowana w ten sposób definicja opisowa służebności przesyłu znajdzie pełne zastosowanie w warunkach przedmiotowej sprawy.

Z treści powołanego przez Sąd biegłego z zakresu instalacji elektrycznych wynika, iż utrzymywanie przez przedsiębiorcę linii energetycznych wiąże się w szczególności z koniecznością dokonywania nieprzewidzianych napraw lub zaplanowanych remontów, jak również z bieżącą eksploatacją linii (przeglądy, pomiary, obserwacje). Naprawy i remonty wiążą się zaś z koniecznością wjazdu na nieruchomość obciążoną pojazdów i maszyn mogących doprowadzić do wyrządzenia istotnych strat w uprawach. Konieczne jest zatem ustalenie zakresu przestrzennego służebności przesyłu w taki sposób, by przedsiębiorca miał możliwość dojechania w pobliże linii energetycznej (w szczególności słupa trakcyjnego) i przeprowadzenia czynności naprawczych lub konserwacyjnych – także przy użyciu ciężkiego sprzętu. Inne (w szczególności prezentowane przez uczestnika) pojmowanie służebności przesyłu jest w ocenie Sądu sprzeczne z istotą tej instytucji; niecelowe byłoby bowiem zdaniem Sądu ustanawianie służebności, której treścią miałoby być posadowienie na nieruchomości obciążonej słupów o przekroju o powierzchni kilkudziesięciu cm ² każdy oraz obserwowanie przez lornetkę z nieruchomości sąsiedniej, do czego zdaje się dążyć uczestnik. Służebność o takiej treści nie realizowałaby swojej podstawowej funkcji, zmuszając uczestnika do każdorazowego negocjowania warunków dokonania naprawy lub remontu z właścicielem nieruchomości. Zdaniem Sądu zasadne jest objęcie treścią ustanawianej służebności sytuacji nie tylko konieczności znoszenia przez właściciela sytuacji zwyczajnych, często występujących w praktyce (nieinwazyjne przeglądy, obserwacje stanu linii), ale również sytuacji nadzwyczajnych, występujących co kilka lub kilkanaście lat (remonty, prace konserwacyjne, naprawy awarii), o ile wykonywanie takich czynności jest dla przedsiębiorcy niezbędne do pełnego korzystania z linii energetycznej i utrzymania jej w należytym stanie. Wskazane w opinii biegłego czynności (remonty, naprawy itp.) zdaniem Sądu zaliczają się do tej kategorii, stąd też konieczność ustanowienia służebności w zakresie, który pozwalałby uczestnikowi na wykonywanie ich w ramach przysługującego mu uprawnienia. Stąd też zasadność uznania, że służebność przesyłu na rzecz uczestnika winna być ustanowiona na obszarze odpowiadającym opisanemu przez biegłego z zakresu instalacji elektrycznych pasowi technologicznemu. Obszar ten został następnie opisany w opinii biegłego geodety, która to opinia stała się ostatecznie podstawą rozstrzygnięcia Sądu co do powierzchni, na której uczestnik będzie mógł wykonywać przysługujące mu uprawnienia.

Brak natomiast zdaniem Sądu podstaw do rozszerzenia zakresu przestrzennego ustanawianej służebności na obszar tzw. pasa eksploatacyjnego opisanego przez biegłego. Jak wskazano wyżej, opinia biegłego w tym zakresie ma charakter abstrakcyjny, wskazuje ogólnie pojmowane „ograniczenia użytkowe” w odległości do 5 m od skrajnych przewodów linii energetycznej, nie wskazuje jednak konkretnych ograniczeń, jakich doświadczałby w związku z przebiegiem linii wnioskodawca. Nie zostało wykazane, by tak określona przestrzeń była niezbędna dla uczestnika do prawidłowego korzystania z linii energetycznej, jak również by istnienie linii w jej obecnym kształcie wiązało się dla wnioskodawcy z istotnymi ograniczeniami lub powodowało wystąpienie szkody po jego stronie. Sąd wziął pod uwagę materiał dowodowy (przesłuchanie wnioskodawcy, materiał z oględzin) wskazujący, że ze względu na umiejscowienie słupów nie jest w stanie korzystać w ich pobliżu z niektórych maszyn i prowadzić niektórych upraw, należy jednak zauważyć, że nie zostało jednoznacznie przed Sądem wykazane, by ograniczenie to wynikało z faktu i sposobu rozmieszczenia słupów, nie zaś ze stosowanych (preferowanych) przez wnioskodawcę technologii uprawy. Nadto Sąd zauważa, że nawet obszar w bezpośredniej okolicy słupów i pod samymi przewodami nie jest całkowicie wyłączony z produkcji rolnej – między słupami zasiana jest trawa wykorzystywana przez wnioskodawcę do produkcji zwierzęcej. Wskazać należy również, że ewentualne ograniczenia związane z realizowaniem norm prawnych zakazujących podejmowania określonych działań w pobliży sieci energetycznej nie mogą być rekompensowane przez przedsiębiorcę przesyłowego, w postępowaniu sądowym o ustanowienie służebności przesyłu uwzględnić można przy ustalaniu wynagrodzenia bowiem wyłącznie uszczerbek związany z ustanowieniem służebności (por. Postanowienie SN z dnia 11 czerwca 2015 roku, sygn. akt V CSK 468/14), tym samym brak jest podstaw do rozszerzania zakresu przestrzennego służebności o obszar, w którym obowiązują określone normy prawne lub zastosowanie znajdują określone normy techniczne.

Ustalenie, że zasięg przestrzenny ustanawianej służebności winien odpowiadać obszarowi tzw. „pasa technologicznego” opisanego przez biegłego z zakresu instalacji elektrycznych, tj. powierzchni 0,5343 ha, przesądziło o zasadności ustalenia należnego wnioskodawcy wynagrodzenia za ustanowienie służebności na kwotę 81 778 zł. Opinia biegłego w zakresie ustalonej w niej kwoty wynagrodzenia za ustanowienie służebności w wariancie I jest rzetelna, biegły zdaniem Sądu prawidłowo obliczył i uzasadnił – zarówno w treści samej opinii jak i składając zeznania na rozprawie – kwotę należnego wnioskodawcy wynagrodzenia stosując odpowiednią metodę i korygując uzyskaną wartość przy zastosowaniu uzasadnionych współczynników. Wskazana przez biegłego kwota obliczona została w oparciu o możliwy jego zdaniem do uzyskania czynsz dzierżawny – będący ze swej natury ekwiwalentem ekonomicznym pozbawienia właściciela możliwości władania swoją rzeczą i czerpania z niej pożytków na rzecz innego podmiotu. W ocenie Sądu kwota ustalona przez biegłego uwzględnia zarówno obecnie istniejące ograniczenia związane z umiejscowieniem na nieruchomości urządzeń przesyłowych (utrudnienia w uprawie, konieczność zapewnienia wstępu na nieruchomość osobom dokonującym przeglądów instalacji), jak i konieczność znoszenia opisanych wyżej działań uczestnika o bardziej inwazyjnym charakterze, mogących wiązać się z wyrządzeniem wnioskodawcy szkody (remonty, naprawy, inwestycje połączone z wykorzystaniem ciężkiego sprzętu).

W tym miejscu Sąd zauważa, że brak jest potrzeby powołania kolejnego biegłego w celu sporządzenia wyceny uwzględniającej fakt, że nieruchomość wykorzystywana jest do produkcji rolnej, pomijającej natomiast przeznaczenie jej pod zabudowę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Sąd zauważa, że wynagrodzenie przyznane za ustanowienie służebności przesyłu winno być ustalone stosownie do doznanego przez właściciela nieruchomości obciążonej uszczerbku majątkowego, obejmującego zarówno rzeczywistą stratę, jak i utracone (na skutek niemożności pełnego dysponowania własnością) korzyści. Ustalane w ten sposób wynagrodzenie musi zatem uwzględniać wszystkie rzeczywiście istniejące okoliczności wpływające na wartość nieruchomości i wysokość doznawanego przez to uszczerbku. Do okoliczności tych niewątpliwie zalicza się istnienie i treść planu zagospodarowania przestrzennego. Plan ten jest aktem prawa miejscowego, jego istnienie i treść niewątpliwie wpływa na wartość nieruchomości (a tym samym na wysokość potencjalnie wyrządzonej w niej szkody lub wysokość możliwego do uzyskania w wypadku oddania jej w najem lub dzierżawę czynszu), biegły jest zobowiązany uwzględnić je w treści operatu szacunkowego (art. 155 ust. 1 pkt 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami). Tylko opinia sporządzona z uwzględnieniem istnienia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego może być uznana za rzetelną i przydatną dla celów postępowania. Waloru takiego nie miałaby natomiast opinia pomijająca tę okoliczność, opierająca się wyłącznie o ustalony sposób rzeczywistego korzystania z nieruchomości, pomijająca postanowienia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Stąd też zdaniem Sądu brak było konieczności uzupełnienia postępowania dowodowego o kolejną opinię biegłego z zakresu szacowania nieruchomości. Opinia istniejąca w sposób możliwie pełny, uwzględniający wszystkie (także sposób jej aktualnego wykorzystania) uwarunkowania nieruchomości jest zdaniem Sądu wystarczająca do ustalenia należnego wnioskodawcy wynagrodzenia.

Wobec powyższego należało orzec jak w punkcie I i II sentencji, oddalając wniosek w pozostałym zakresie, jak w punkcie III sentencji.

Orzeczenie o kosztach postępowania uzasadnia treść art. 520 § 2 k.p.c. Sąd przyjął, że wobec sprzecznego stanowiska stron winny one ponieść koszty postępowania w równej części, tj. wydatki poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa, a wynikające z orzeczeń o przyznaniu wynagrodzenia biegłym, opłatę sądową od wniosku oraz koszty zastępstwa prawnego. Sąd także rozdzielił pomiędzy strony wydatki poniesione na opinie biegłych, co spowodowało konieczność zasądzenia od uczestnika na rzecz wnioskodawcy nadpłaconej przez niego kwoty na ten cel – 1.185,39 zł. Nadto strony, stosownie do treści art. 520§2 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych , są zobowiązane do uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 1.738,13 zł tytułem brakujących kosztów wynagrodzenia biegłego sądowego, tymczasowo wydatkowanych z budżetu tutejszego Sądu.

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o powołane przepisy, Sąd orzekł, jak w sentencji postanowienia.