Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Strzelinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 26-10-2015 r.

Sąd Rejonowy w Strzelinie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSR Iwona Łabęcka

Protokolant:Agata Borczuch

po rozpoznaniu w dniu 12.10.2015 r. w Strzelinie

sprawy z powództwa T. M., A. Z.

przeciwko Gmina S.

- o zapłatę

I.  powództwo oddala;

II.  zasądza od powodów T. M. i A. Z. na rzecz strony pozwanej Gminy S. solidarnie kwotę 2.417,- zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 221/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 08 maja 2015 roku powodowie T. M. i A. Z. wnieśli o zasądzenie od pozwanej Gminy S. kwoty 45 758,86 zł tytułem zwrotu różnicy między rażąco wygórowaną karą umowną a kwotą ustaloną w wyniku sądowego miarkowania kary umownej oraz zwrotu kwoty 10 395,20 zł tytułem bezpodstawnie naliczonych przez pozwaną odsetek za zwłokę. Uzasadniając swoje roszczenie powodowie podali, że w dniu 27 lipca 2010 roku konsorcjum (...) oraz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. zawarło z pozwaną umowę o roboty budowlane, której przedmiotem była realizacja zadania pod nazwą „Modernizacja kompleksu boisk sportowych przy Gimnazjum nr 2 w S.”. Roboty miały być prowadzone w okresie między dniem 30 lipca a dniem 10 października 2010 roku. Należne powodom wynagrodzenie ustalono na kwotę 1 178 773,93 zł. W dniu 15 listopada 2010 roku dokonano odbioru inwestycji. w protokole odbioru stwierdzono 13 usterek, które miały być usunięte w wyznaczonym przez pozwaną terminie, tj. do dnia 30 listopada 2010 roku. Protokół nie stwierdzał, by wymienione w nim usterki dawały podstawę do naliczenia kary umownej. W dniu 02 grudnia 2010 roku dokonano przeglądu usunięcia usterek. Ostatnią usterkę (uzupełnienie warstwy sztucznej nawierzchni (...)) usunięto w dniu 20 grudnia 2010 roku. Za jej usunięcie odpowiedzialny był konsorcjant powodów – (...) Sp. z o.o. Nadto mimo istnienia usterki oddany obiekt w chwili odbioru nadawał się do użytku bez ryzyka powstania szkody. Od połowy listopada obiekt był wykorzystywany. Pozwana dokonała w dniu 21 grudnia 2012 roku potrącenia kary umownej w kwocie 47 150,88 zł wraz z odsetkami w kwocie 10 395,20 zł. Tak późne dokonanie potrącenia należy uznać za zachowanie nielojalne i będące nadużyciem prawa do naliczania odsetek. Nadto powód wskazał, że koszt usunięcia usterek stanowi niewielki ułamek (ok. 17,75%) wartości inwestycji. Naliczenie kary umownej od całości wartości zamówienia, nie od wyizolowanych części dotkniętych usterkami miało doprowadzić do rażącego wygórowania należnej kary umownej, całkowicie oderwaną od wartości powstałej po stronie pozwanej szkody. Zdaniem powodów uzasadniona jest kara umowna w wysokości ¼ kary naliczonej, tj. w kwocie 11 787,22 zł. Nadto powodowie wskazali, że zwłoka pozwanego w dokonaniu potrącenia skutkująca naliczeniem wyższych odsetek jest przejawem jego nielojalności i jako taka nie zasługuje na ochronę.

W odpowiedzi na pozew pozwana przyznała fakt zawarcia umowy, dokonania odbioru przedmiotu umowy w dniu 15 listopada 2010 roku i wyznaczenia w tym dniu powodom terminu do dnia 30 listopada 2010 roku na usunięcie stwierdzonych podczas odbioru usterek. Przyznała, że do usunięcia usterek doszło we wskazanych przez powoda terminach oraz że doszło do naliczenia przez niego kary umownej w kwocie 47 150,88 zł. Wskazała, że powodowie winni zapłacić tak obliczoną karę umowną w terminie 14 dni od otrzymania wezwania do zapłaty, tj. w terminie do dnia 13 kwietnia 2011 roku. Pozwana podniosła zarzut przedawnienia wskazując, że wynosi on 3 lata od wskazanej wyżej daty, pozew zaś został złożony dopiero w dniu 06 maja 2015 roku. Nadto pozwana wskazała, że bez znaczenia jest to, czy w okresie przed usunięciem usterek wykonany przez powodów obiekt był użytkowany i w jaki sposób, w szczególności z uwagi na fakt, że opisywana przez powoda impreza okolicznościowa odbyła się w dniu 05 listopada 2010 roku, a zatem przed odbiorem inwestycji i przed stwierdzeniem usterek i wyznaczeniem terminu do ich usunięcia. W okresie od dnia 15 listopada 2010 roku do usunięcia usterek przez powodów obiekt nie był przez pozwanego użytkowany, nie było możliwe organizowanie na nim meczów oraz zajęć wychowani fizycznego dla uczniów. Pozwana wskazała, że – wbrew twierdzeniu powodów – nie dokonała ona potrącenia kary umownej i należnych odsetek z kwotą 35 363,16 zł złożoną jako zabezpieczenie, ale z kwotą 164 601,06 wynikającą z faktury VAT nr (...) doręczoną mu w dniu 26 listopada 2012 roku i uczyniła to w najwcześniejszym możliwym terminie.

Pozwana wskazała także, że kara umowna zastrzeżona w umowie miała na celu mobilizowanie wykonawcy do szybkiego usuwania usterek, wobec czego uzgodniono, iż będzie ona naliczana od całości zamówienia, nie od wartości obarczonych wadami elementów. Podniosła, że wynagrodzenie ustalono ryczałtowo na kwotę 1 178 771,93 zł i brak jest podstaw do naliczania kary umownej od jakiejkolwiek innej kwoty, nadto zaś zakwestionowała wartość obarczonych wadami elementów, wskazując że powodowie nie przedstawili dowodów na poparcie swej wyceny.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 27 lipca 2010 roku między pozwaną Gminą S. a konsorcjum, w którego skład wchodzili – jako wspólnicy spółki cywilnej – powodowie T. M. i A. Z. zawarli umowę, której przedmiotem była realizacja zadania pod nazwą „Modernizacja kompleksu boisk sportowych przy gimnazjum nr 2 w S.” zgodnie z określoną w odrębnym dokumencie specyfikacją. Wynagrodzenie Wykonawcy ustalono (§ 6 ust. 1 umowy) na kwotę 1 178 771,93 zł obejmującą podatek VAT w kwocie 212 565,43 zł. Zgodnie z warunkami umowy przedmiot zamówienia miał zostać przez wykonawcę oddany w dniu 10 października 2010 roku. W treści umowy przewidziano obowiązek zapłaty przez wykonawcę kary umownej w wysokości 0,2% wynagrodzenia określonego w § 6 ust. 1 umowy za każdy dzień zwłoki w usunięciu wad stwierdzonych w okresie rękojmi lub gwarancji (§ 8 ust. 1 lit. b) umowy). Umowa nie wskazywała terminu, w jakim winna być zapłacona ewentualnie naliczona kara umowna.

Dowód:

-

umowa (...), k. 11-15.

Prace zostały ukończone w dniu 02 listopada 2011 roku. Pozwany dokonał odbioru inwestycji w dniu 15 listopada 2010 roku. Podczas odbioru stwierdzono wystąpienie m.in. następujących usterek:

-

zbyt mała grubość warstwy (...) na boisku piłkarskim,

-

zniszczone siatki na boisku piłkarskim,

-

wymagające poprawy pionowanie słupów oświetleniowych.

Wszystkie wymienione wyżej usterki miały zostać poprawione do dnia 30 listopada 2010 roku. Usterki te nie zostały usunięte w oznaczonym terminie. Usterki słupów oświetleniowych zostały usunięte w dniu 04 grudnia 2010 roku, nieuszkodzone siatki do bramek piłkarskich przekazano użytkownikowi obiektu w dniu 08 grudnia 2010 roku, zaś usterkę nawierzchni boiska usunięto w dniu 20 grudnia 2010 roku.

Dowód:

-

protokół odbioru końcowego i przekazania do eksploatacji inwestycji pod nazwą. „Modernizacja kompleksu boisk sportowych przy Gimnazjum nr 2 w S.”, k. 17-21,

-

protokół z przeglądu usunięcia usterek przy inwestycji pod nazwą. „Modernizacja kompleksu boisk sportowych przy Gimnazjum nr 2 w S.”, k. 43-45,

-

oświadczenie powodów wraz z oświadczeniem pracownika pozwanej, k. 46,

-

protokół przekazania sprzętu sportowego, k. 47,

-

zgłoszenie usunięcia usterki wraz z oświadczeniem pracownika pozwanej, k. 48,

-

protokół przekazania granulatu (...), k. 49.

Wobec wynoszącego 20 dni opóźnienia w usunięciu stwierdzonych podczas odbioru usterek pozwana obciążyła powodów karę umowną w kwocie 47 150,88 zł. Powodowie zostali poinformowani o wysokości kary umownej i wezwani do zapłaty w dniu 29 marca 2011 roku. W dniu 22 stycznia 2013 roku pozwana złożyła wobec powodów oświadczenie o potrąceniu wierzytelności wynikającej z naliczonej kary umownej z wierzytelnością przysługującą powodom za przeprowadzone pracy, stwierdzoną fakturą VAT nr (...).

Dowód:

-

pismo pozwanej z dnia 25 marca 2011 roku, k. 22-23,

-

pismo pozwanej – nota księgowa nr (...) z dnia 24 marca 2011 roku, k. 24,

-

zwrotne potwierdzenie odbioru, k. 50,

-

oświadczenie o potrąceniu wierzytelności, k. 51, wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 53,

-

faktura VAT nr (...), k. 52,

-

zeznania powoda T. M. na rozprawie w dniu 12 października 2015 roku.

W ograniczonym zakresie wykonane przez powodów obiekty były użytkowane przez pozwaną począwszy od listopada 2010 roku.

Dowód:

-

zeznania świadka S. K. na rozprawie w dniu 14 września 2015 roku,

-

zeznania świadka T. P. na rozprawie w dniu 14 września 2015 roku,

-

zeznania świadka M. M. na rozprawie w dniu 14 września 2015 roku,

-

zeznania świadka K. P. na rozprawie w dniu 12 października 2015 roku,

-

zeznania powoda T. M. na rozprawie w dniu 12 października 2015 roku,

-

zeznania powoda A. Z. na rozprawie w dniu 12 października 2015 roku.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo należało oddalić.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dokumentach w postaci umowy zawartej między stronami, protokołów odbioru prac oraz odbioru usunięcia stwierdzonych usterek, oświadczeń stron odnośnie sposobu i terminu ostatecznego usunięcia usterek, oświadczenia pozwanej w przedmiocie potrącenia przysługującej jej wierzytelności z wierzytelnością przysługującą wobec niej powodom oraz faktury VAT dokumentującej istnienie wierzytelności, z którą dokonane zostało potrącenie, ich autentyczność i wiarygodność nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Za wiarygodne, spójne ze sobą wzajemnie i z przedstawionymi dokumentami uznał również Sąd zeznania świadków S. K., T. P., M. M. i K. P. oraz powodów T. M. i A. Z..

Analiza stanowisk stron wskazuje, że nie kwestionują one istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy faktów, w szczególności faktu zawarcia umowy i jej treści, wystąpienia usterek, terminu ich stwierdzenia oraz wyznaczonego i rzeczywistego ich usunięcia. Różna jest natomiast ocena prawna tychże faktów przez strony.

Stanowisko powodów opiera się na twierdzeniu, że zastrzeżona w umowie i rzeczywiście naliczona kara umowna jest rażąco wygórowana (w szczególności wobec faktu, że pozwana nie poniosła szkody lub poniosła ją w nieznacznej tylko wysokości), zaś usterki występowały tylko w niektórych elementach oddanego obiektu, nie wpływały na jego użyteczność a koszt ich usunięcia stanowił niewielką część wartości inwestycji. W ocenie powodów spełnione zostały zatem przesłanki do obniżenia przewidzianej umowa kary umownej.

Zgodnie z art. 484 § 2 k.c. jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Przepis ten przyznaje dłużnikowi obciążonemu karą umowną roszczenie o jej odpowiednie zmniejszenie. Roszczenie to bez wątpienia jest roszczeniem majątkowym, wpływa bowiem na wzajemne prawa i obowiązki stron kształtujące ich sytuację ekonomiczną (wysokość należnej wierzycielowi kary umownej). Jako takie podlega zatem przedawnieniu, stosownie do treści art. 117 § 1 k.c., zgodnie z którym z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Zauważyć należy, że ustawa nie formułuje wyjątku w zakresie podlegania przedawnieniu dla roszczenia o zmniejszenie kary umownej.

Ustaliwszy, że zgłoszone przez powodów roszczenie jest roszczeniem majątkowym, podlegającym przedawnieniu, rozważyć należy, kiedy rozpoczął bieg termin przedawnienia oraz jaki jest termin przedawnienia.

Biorąc pod uwagę fakt, że powodowie są wspólnikami spółki cywilnej i umowę zawarli w związku z prowadzeniem przez nich działalności gospodarczej, uznać należy, że roszczenie o zmniejszenie kary umownej przedawni się z upływem trzyletniego terminu określonego w art. 118 in fine k.c. Bieg tego terminu, zgodnie z art. 120 § 1 zd. 2 k.c. rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. O „wymagalności” roszczenia o zmniejszenie kary umownej można zdaniem Sądu mówić w chwili, gdy wierzyciel w normalnym toku czynności (tj. po przeanalizowaniu okoliczności sprawy i podniesionej przez dłużnika argumentacji) winien uwzględnić żądanie dłużnika w przedmiocie obniżenia kary umownej.

W warunkach przedmiotowej sprawy powodowie zostali poinformowani o naliczeniu kary umownej i wezwani do jej zapłaty w dniu 29 marca 2011 roku. Okoliczność ta nie może budzić wątpliwości w świetle treści dokumentów przedłożonych przez pozwaną (k. 51-53) oraz zeznań powoda T. M., który potwierdził, że na załączonym do akt potwierdzeniu odbiory znajduje się jego pieczątka firmowa oraz podpis pracownika. Drugorzędne znaczenie ma natomiast zdaniem Sądu termin wymagalności kary umownej, dłużnik ma bowiem możliwość podjęcia działań zmierzających do obniżenia kary umownej już w chwili, gdy dowie się on o fakcie i podstawie jej naliczenia, nie zaś dopiero w chwili gdy roszczenie o jej zapłatę stanie się wymagalne. Pozew o zapłatę oparty na roszczeniu o obniżenie kary umownej został natomiast złożony w dniu 08 maja 2015 roku, a zatem przeszło 4 lata i 1 miesiąc od chwili, gdy powodowie mieli możliwość dowiedzenia się o fakcie obciążenia ich karą umowną i sposobie jej obliczenia. Nawet przyjmując, że najwcześniej możliwy termin do zgłoszenia przez powodów żądania obniżenia kary umownej winien uwzględniać okres niezbędny do analizy sprawy oraz sformułowania i uargumentowania ich stanowiska, nie sposób w żadnym razie uznać, by okres ten wynosił więcej niż kilka lub kilkanaście dni, nie zaś przeszło rok. Sąd stoi na stanowisku, że powodowie winni podjąć działania w tym zakresie niezwłocznie po doręczeniu im pisma pozwanej w dniu 29 marca 2011 roku, najpóźniej w pierwszej połowie kwietnia 2011 roku (data złożenia pozwu zbędnym czyni rozważanie, w jakim dokładnie dniu winno to mieć miejsce). Brak takich działań spowodował, że w kwietniu 2014 roku – a zatem przeszło rok przed złożeniem pozwu – ich roszczenie oparte na treści art. 484 § 2 k.c. uległo przedawnieniu.

Wobec powyższego, stosownie do treści art. 117 § 2 k.c., zgodnie z którym po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia, należało powództwo oddalić, jak w punkcie I sentencji.

Orzeczenie o kosztach sąd oparł na treści art. 98 § 1 k.p.c., który wyraża zasadę odpowiedzialności strony przegrywającej sprawę za koszty postępowania. Wobec faktu, że pozwana wygrała proces w całości, należało zasądzić na jej rzecz od powodów kwotę 2417 zł, odpowiadającą wynagrodzeniu profesjonalnego pełnomocnika procesowego powiększonemu o kwotę opłaty skarbowej uiszczonej od dokumentu pełnomocnictwa. Jako że powodowie są wspólnikami spółki cywilnej i solidarnie odpowiadają za jej zobowiązania (art. 864 k.c.), należało, zgodnie z treścią art. 105 § 2 zd 1 k.p.c., orzec, że są oni odpowiedzialni za zwrot kosztów stronie pozwanej solidarnie – jak uczynił to Sąd w punkcie II sentencji.